Τον εορτασμό των Θεοφανίων, γιορτάζει ολάκαιρη η Κύπρος μέσα από τα κυπριακά ήθη και έθιμα.
Στην γιορτή των Θεοφανίων ή των Φώτων όπως λέμε στην Κύπρο, η οποία είναι μια μεγάλη ετήσια χριστιανική εορτή της ανάμνησης της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο κόσμος πηγαίνει εκκλησία, παίρνει τον αγιασμό τον οποίο πίνει και με αυτόν ραντίζει το σπίτι του, τα χωράφια του, τις δουλειές του αλλά και τα ζώα τους για να πάνε όλα κατ’ευχήν.
Τα παιδιά λένε την πουλουστρίνα και τα κάλαντα των Θεοφανίων «Καλημέρα τζιαί τα φώτα τζιαί την πουλουστρίνα πρώτα» και έτσι παίρνουν λεφτά.
Από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα επικρατεί η παράδοση στην Κύπρο την Παραμονή των Θεοφανίων, οι νοικοκυρές να ψήνουν λουκουμάδες, που κανείς όμως δεν αγγίζει αφού πρώτα πρέπει να σκορπίσουν μερικούς από τους λουκουμάδες στην οροφή του σπιτιού για να “φάνε” οι “σκαλαπούνταροι” δηλαδή οι καλικάντζαροι και να φύγουν λέγοντας «Τιτσί τιτσί λουκάνικο κομμάτι ξεροτήανο να φάτε τζιαί να φύετε».
Επίσης τα παλιά χρόνια οι αγρότες συνήθιζαν να δίνουν μερικούς λουκουμάδες και στα ζώα τους, κυρίως στα βόδια, ως αναγνώριση του ολόχρονου μόχθου τους για την παραγωγή της γης.
Το έθιμο που σηματοδοτεί τα Θεοφάνια είναι το ρίξιμο του τιμίου σταυρού στην θάλασσα τον οποίον περιμένουν κολυμβητές που αψηφούν το κρύο και βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου.
Ωστόσο, ο αγιασμός στο νησί μας έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων, καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων. Η τελευταία αυτή έννοια δεν είναι αυστηρά χριστιανική, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαία λατρεία.
