Περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ακόμα και τρίχρονων παιδιών.
Η υπόθεση της Έλενας Φραντζή ανοίγει διάπλατα τις ”πόρτες” για το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην Κύπρο. Από το 2011 όταν βγήκε στην επιφάνεια η τραγική ιστορία της Έλενας μέχρι σήμερα, άλλαξαν πολλά. Ωστόσο, πολλά πρέπει ακόμη να γίνουν. Η ψήφιση του νομοθετικού πλαισίου το 2014 υπήρξε το έναυσμα για την αλλαγή. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, το πρόβλημα της υποστέλεχωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας παραμένει μέχρι σήμερα άλυτο, ο φόβος των θυμάτων για να μιλήσουν και η νοοτροπία του ”κουκουλώματος” δεν φαίνεται να έχει εκλείψει.
Πάντως, ολοένα και περισσότερα παιδιά βρίσκουν τη δύναμη να μιλήσουν κι αυτό καταδεικνύει και η αύξηση των καταγγελιών τα τελευταία χρόνια.
Το 2017, οι καταγγελίες ανήλθαν στις 140 ενώ γύρω στα 50 περιστατικά βρίσκονται ενώπιον των λειτουργών του Σπιτιού του Παιδιού, τη διαχείριση και λειτουργία του οποίου έχει αναλάβει η μη κυβερνητική οργάνωση «Hope for Children».
Αν και οι λειτουργοί δεν έχουν ακόμη μπει ουσιαστικά μέσα στο Σπίτι, λόγω ορισμένων διαδικαστικών θεμάτων, σύμφωνα με την Διευθύντρια του Ανθρωπιστικού Τομέα του Οργανισμού ”Hope For Children”, Άντρια Νεοκλέους , η συνεργασία των ειδικών έχει ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο του 2017. Η εγκατάσταση τους στο Σπίτι του Παιδιού είναι σύμφωνα με την ίδια, θέμα ημερών.
Η διαδικασία χειρισμού καταγγελιών παιδιών για σεξουαλική κακοποίηση
Πώς χειρίζονται λοιπόν οι αρμόδιοι φορείς μια καταγγελία παιδιού για σεξουαλική κακοποίηση; Όπως εξηγεί στην OffsiteCy, ο Υπεύθυνος του Γραφείου χειρισμού θεμάτων βίας στην οικογένεια και κακοποίησης ανηλίκων στο Αρχηγείο Αστυνομίας, Κώστας Βέης, πλέον από την 1η Ιανουαρίου του 2017, μια ειδική ανακριτική ομάδα είναι υπεύθυνη για τη διερεύνηση των υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.
Εξασφαλίζεται λοιπόν καταρχήν η μαρτυρία του παιδιού. Αυτό γίνεται με τη μορφή οπτικογραφημένης κατάθεσης από το παιδί και ξεκινά η συλλογή του μαρτυρικού υλικού περιλαμβανομένου και του υπόπτου. Εκεί και όπου χρειάζεται, εάν συντελούν παράγοντες όπως αναστολές ή ανασφάλειες, το παιδί παραπέμπεται πριν την κατάθεση σε ψυχολόγο.
Τι έχει αλλάξει
Αυτό που έχει αλλάξει πλέον στις διαδικασίες είναι ότι παλαιότερα τα παιδιά παραπέμπονταν για στήριξη στις Κοινωνικές Υπηρεσίες ενώ πλέον η παραπομπή γίνεται στο Σπίτι του Παιδιού, το οποίο αποτελούν ειδικοί, ψυχολόγοι και Κοινωνικοί Λειτουργοί οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού. Όπως αναφέρει στην OffsiteCy, η κ. Άντρια Νεοκλέους, στο Σπίτι παραπέμπονται παιδιά μόνο από την Αστυνομία ή από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες.
Στη συνέχεια πραγματοποιείται μια πολυθεματική συνάντηση των εκπροσώπων του Οργανισμού ”Hope For Children” που στελεχώνουν του Σπίτι του Παιδιού, με εκπροσώπους της Αστυνομίας, του Γραφείου Ευημερίας ή ακόμα και του Υπουργείου Παιδείας(εξαρτάται από το περιστατικό) ώστε να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα χειρισμού της καταγγελίας του παιδιού. Εάν κριθεί αναγκαίο, το παιδί παραπέμπεται σε ιατροδικαστική εξέταση που στόχος είναι να γίνεται στο μέλλον μέσα σε χώρο στο Σπίτι του Παιδιού.
Σύμφωνα με την κ. Νεοκλέους, παραλληλα αρχίζει η στήριξη του παιδιού και της οικογένειας από ειδικούς, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει συνεχής συνεργασία των εμπλεκομένων υπηρεσιών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς διευκολύνεται και ρόλος της Αστυνομίας στη συλλογή τεκμηρίων και οι ανάλογες μαρτυρίες ώστε να στοιχειοθετηθεί η υπόθεση που αργότερα μπορεί να οδηγηθεί ενώπιον δικαστηρίου.
Επιπλέον, η κ. Νεοκλέους αναφέρει ότι θα εγκατασταθεί μηχανισμός τηλεδιάσκεψης σε αίθουσα δικαστηρίου ώστε να ενώνεται με το Σπίτι του Παιδιού για να μην είναι ανάγκη να παρουσιαστεί το παιδί στο δικαστήριο και να αποφευχθεί οποιαδήποτε επαφή με τον θύτη.
Στο μεταξύ, ο Οργανισμός βρίσκεται στη διαδικασία να λειτουργήσουν γραφεία του Σπιτιού του Παιδιού και σε άλλες πόλεις εκτός από τη Λευκωσία. Έχει ήδη βρεθεί χώρος σε Λάρνακα και Πάφο και απομένει η Λεμεσός.
Υποθέσεις κακοποίησης παιδιών κάτω των τεσσάρων ετών
Κι όμως υπάρχουν περιστατικά κακοποίησης στην Κύπρο και παιδιών σε τρυφερές ηλικίες κάτω των τεσσάρων ετών. Μία απ’ αυτές παρακολουθείται από τους ειδικούς στο Σπίτι του Παιδιού.Η ταυτότητα πάντα τω θυμάτων προστατεύεται για ευνόητους λόγους.
Σύμφωνα με τον Υπεύθυνο του Γραφείου χειρισμού θεμάτων βίας στην οικογένεια και κακοποίησης ανηλίκων στο Αρχηγείο Αστυνομίας, Κώστα Βέη, υπήρχε και υπόθεση στο παρελθόν η οποία οδηγήθηκε ενώπιον της δικαιοσύνης που έφθασε μέχρι την καταδίκη στην οποία οι κύριοι μάρτυρες ήταν παιδιά ηλικίας 4-5 ετών και αφορούσε άσεμνη επίθεση σε προδημοτικό σχολείο.
Σύμφωνα με τον κ. Βέη, η δυσκολία υφίσταται σε τέτοιου είδους υποθέσεις λόγω της επικοινωνίας με το παιδί. ”Όσο πιο μεγάλο το παιδί τόσο καλύτερα μπορεί να επικοινωνήσει”. Η κ. Νεοκλέους τονίζει πάντως ότι σε τέτοιες ηλικίες, οι ειδικοί εφαρμόζουν συγκεκριμένους τρόπους επικοινωνίας και προσέγγισης μέσω τρόπων όπως π.χ το παιχνίδι ώστε να έλθουν σε επαφή με το παιδί και να καταλήξουν σε συμπεράσματα για τη σεξουαλική κακοποίηση του.
Από το οικείο περιβάλλον η πλειοψηφία των θυτών
Στην πλειοψηφία τους σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην Κύπρο, ο θύτης είναι άνδρας και εάν δεν είναι γονιός, προέρχεται από το οικείο περιβάλλον του παιδιού.
Σύμφωνα με την κ. Άντρια Νεοκλέους υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παιδιών που βιώνουν το μαρτύριο της σεξουαλικής κακοποίησης τους για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να βρουν τη δύναμη να το καταγγείλουν.
Οι λόγοι έγκεινται κυρίως στην πίεση ότι θα εκτεθεί η οικογένεια του παιδιού, ή ακόμα και στο γεγονός ότι το παιδί φοβάται για το τι θα απογίνει ο θύτης ειδικά στις περιπτώσεις που πρόκειται για τον ίδιο τον πατέρα του τον οποίο αγαπά.
